GEROEPEN NAAR SURINAME

Aan de hand van de autobiografie van Br. Jan Kool,

met diepe waardering en liefde geschreven door

Lilian Neede-Pickering - september 2006

"Johannes Kool” is geen alombekende naam in de
Christenwereld; niet eens in Suriname, waar hij zo
machtig gebruikt werd door God. Bescheiden als hij
is, vindt hij het zo wel goed. Maar voor degenen
wier levens direkt door zijn bediening beinvloed wer-
den, was hij een door God gezondene, een belangrijk
personage, die magere roodharige bakra. Zijn bedie-
ning en invloed hadden effect op het land Suriname,
en gaven ons de eerste getrainde pinksterpredikers
en de wijdstverspreide evangelistische outreach in
het land.

Jan Kool, zoals hij beter bekend stond, werd geboren
op 7 september 1923 te Nieuwerkerk aan de IJssel. Hij had geen gelukkige jeugd. Zijn moeder was gestorven, toen hij en zijn tweelingbroer Jaap slechts vier maanden oud waren, en vader hertrouwde toen de tweeling vijf was. Behalve de familie omstandigheden, werd Jan ook nog erg geplaagd, vanwege zijn rode haar en niet bepaald knap uiterlijk. “Rode Kool” werd hem vaak nageroepen, waardoor Jan een minderwaardigheidscomplex ontwikkelde.

Zijn enige vreugde bestond uit het luisteren naar de Bijbelverhalen, die vader toen nog dagelijks voorlas bij de middagmaaltijd. Het enige vak waar hij op school van genoot, was Bijbelse geschiedenis. Het was op de zondagschool, dat Jan leerde, dat het verhaal van Jozef in Egypte niet slechts een mooi verhaal was, maar een les in hoe God leidt en een plan heeft met ieders leven.

Toen Jan tien jaar oud was, gebeurde er iets wat later de richting van zijn leven zou bepalen. Er kwam een bezoeker op school, die de vijfde en zesde klas toesprak. Hij was een grote man met een donderende stem. Misschien wel de eerste zwarte die Jan ooit zag. De man was een prediker van de EBGS uit Suriname, die in Nederland studeerde. De man had zo’n zwaar accent, dat Jan weinig verstond van wat hij zei. Toch maakte de bulderende – in Suriname later alombekende - stem van Ds. “Guilly” Polanen een diepe indruk op het hart van Jan Kool, en in dat jonge hart wist het kind, dat hij later naar Suriname zou gaan.
 

Op veertienjarige leeftijd werden hij en zijn broer van huis gestuurd, om een vak te gaan leren, omdat vader nu weer drie kleine kinderen uit zijn tweede huwelijk te voeden had. Jaap vond werk op een boerderij en Jan ging in de leer bij een bakker en was later gediplomeerd bakker. Dit beroep bewaarde hem ervoor in de tweede wereldoorlog te moeten werken in Duitsland in de oorlogsindustrie. Zijn Joodse uiterlijk had haast gemaakt dat hij naar het concentratiekamp in Dachau werd gezonden, maar God bewaarde hem. Er was ook brood nodig en Jan werd naar Elsass, in toen Duits gebied, gehaald om te bakken. Daar ontwikkelde hij een goede relatie met een Lutherse dominee Henri Ochsenbein, en mocht hij de dominee helpen met de jeugddiensten. In Duitsland werden de jonge mensen echter al op veertienjarige leeftijd bevestigd, terwijl Jan al twintig was en nog geen geloofsbelijdenis had afgelegd. De jongemensen beschouwden hem daarom als een heiden, en hadden moeite om van hem te ontvangen. Dominee Ochsenbein was meer dan bereid om Jan Kool in het geloof te bevestigen.

In de jaren 1947 tot 1949 bezocht Jan de bijbelschool in Beatenberg in Zwitserland. In deze Bijbelschool werd in de zomer van 1948 het wereldcongres van Youth for Christ gehouden,  een beweging die door de befaamde evangelist Billy Graham werd gesticht. Er waren vele baptisten onder de bezoekers. De leiders, Dr. Wasserzug en zijn vrouw, behoorden bij de Evangelisch Lutherse Kerk. Ze hadden echter een doopbassin laten bouwen achter het schoolgebouw en aan het einde van de conferentie nodigden zij de jonge mensen uit om zich te laten dopen door onderdompeling. Velen gaven gehoor aan de uitnodiging; zo ook Jan, hoewel hij wist, dat hij, door zich zó te laten dopen, de kans verspeelde om bij de EBGS in dienst te worden genomen voor de zending in het binnenland.

Na zijn ervaringen in Duitsland en Zwitserland voelde Jan zich niet langer thuis in de Nederlands Hervormde kerk. Gedurende de zomer van 1951 werd hij “tentbroeder” bij de Christen-Gemeenschaps Bond. De beroemde broeder Anne van der Bijl, die het werk vóór hem deed, leerde hem hoe hij de tent moest opzetten en hoe hij die weer moest afbreken. Wanneer de tent op verschillende plaatsen gebruikt werd, hield Jan vrijwillig kinderdiensten in de middaguren. Het was een goede zomer voor hem.

Op de zondagen bezocht hij verschillende kerken om te zien wat er nog meer in Gods Koninkrijk gebeurde. Op zekere dag ging hij erop uit, om in Den Haag een dienst bij te wonen van de Evangelische Zendings Gemeente, die in de krant was aangekondigd. Hij kon de kerk echter niet vinden, terwijl het al tijd was dat de dienst zou beginnen. Toen hij enkele mensen een klein gebouw zag binnenstromen, besloot hij hen maar te volgen, gewoon om op zondag in een kerkdienst te zijn. Het was de Heilige Geest, die Jan Kool naar die kerk had geleid.

Het bleek om een gemeente van de Baptisten Unie te gaan. De oude voorganger daar, was “toevallig” met een Surinaamse getrouwd, en had jaren gebeden om een voorganger voor de Baptisten Gemeente in Paramaribo. De mannen mochten elkaar onmiddellijk.

In april 1952 werd Jan Kool in die Baptisten kerk, door Ds. J. Louw ingezegend voor het werk van de Heer, en namens de “Vrije Zendingsvrienden” door Ds. A.F. Waardenburg, die een pastoraal werker in Beatenberg was geweest.

  In mei van datzelfde jaar,
  ging Jan aan boord van de
  S.S. Cottica op weg naar
  Suriname, precies zoals de
  Here hem jaren eerder had
  getoond. Toen mocht hij
  eindelijk voet zetten op
  Surinaamse bodem.

  Broeder Jan Kool werd warm
  ontvangen door Broeder
  Heilbron, de toenmalige leider
  van de Baptisten gemeente
  in Suriname. Hij kreeg een
  rondrit door de stad en was
verbaasd, om zoveel mensen van allerlei verschillende rassen, zo vredig naast mekaar te zien leven. Er werd een welkomstdienst voor hem gehouden, waar vele leiders van verschillende kerken aanwezig waren. Op de eerste zondag daaraanvolgend, was hij voor het eerst met zijn kleine Baptisten kudde. De gemeente, die in 1890 door Meyer Salomon Bromet, een Joodse broeder, was gesticht, telde dertig leden.

Van de oudere gemeenteleden hoorde broeder Kool over Ds. Bromet. Ze vertelden hem, dat door zijn vurige prediking, velen tot geloof waren gekomen en het gebouw vol was. Bij tijden was de Geest op de menigte neergekomen en hadden mensen in tongen gesproken. Meyer Bromets tijd was een tijd van opwekking in Suriname. Jammer genoeg houden vele gemeenten in Suriname geen uitgebreide logboeken op na en zo gaat veel informatie voor latere generaties verloren. Alleen de Baptisten in Suriname en enkelen in Nederland kennen nog Bromets naam.

Broeder Kool diende vier jaren als de voorganger van de “Gemeente van Gedoopte Christenen.” Omdat de regering en ieder ander hen maar niet kon onderscheiden van andere kleine groepen, liet hij de naam van de gemeente veranderen in “Vrije Evangelisatie Baptisten Gemeente”.

Het waren vier goede jaren. Jan Kool hield van zijn gemeenteleden als een echte herder, en evangeliseerde samen met hen. Sommige gemeenteleden observeerden hem echter met wantrouwen. Ze konden niet geloven, dat een jonge ongehuwde man een rein en heilig leven kon leiden. Het werd Jan duidelijk, dat hij een vrouw aan zijn zijde nodig had, om effectiever te kunnen zijn in de bediening.

In februari 1956 ging hij met verlof naar Neder-
land. Daar werd hij voorgesteld aan Corrie van Wijngaarden, een verpleegkundige, die drie
jaren in Bijbeltraining in Frankrijk had doorge-
bracht. Ze verloofden zich in juni van datzelfde
jaar.
Zendelingen op verlof moesten altijd een me-
disch onderzoek ondergaan. Jans gezondheid
was van dien aard, dat hij van de dokter het
advies kreeg, om zich tijdens zijn verblijf in
Nederland van prediken te onthouden, en te
rusten. Corrie had zijn "lichtbeelden” (dia’s)
van Suriname bekeken en zijn verhalen aange-
hoord. Ze was daarom in staat zijn spreekbeur-
ten voor hem te vervullen.

De gemeente die Jan naar Suriname had uitge-
zonden, was intussen van leiders veranderd. De
nieuwe voorganger had geen visie voor de zen-
ding. Zij geloofden, dat de vorige pastor, Jan
Kool niet naar Suriname had moeten zenden. Nu
wilden zij, dat hij ongehuwd, voor twee jaren
“op proef” naar Suriname terugkeerde. Jan hield voet bij stuk. Hij had er al vier jaren gewerkt. Dat was naar zijn mening “proef” genoeg. In december 1956 kregen hij en Corrie eindelijk permissie om te trouwen. Het huwelijk werd voltrokken op 21 januari van het volgende jaar. Het jonge paar maakte hun huwelijksreis aan boord van het schip, dat Jan terugbracht naar Suriname.

Jan Kool verzocht, terug in Suriname, naar de Indianen te worden gezonden in het Zuid-Oosten van het land. Aangezien broeder Heilbron nu de voorganger van de Baptisten kerk was geworden, was hijzelf niet onmisbaar. Hij werkte onder de Indianen in het Oosten, nabij Albina. Hoewel hij een diepe last had voor de stammen meer in het Zuiden, kon hij voor hen niet veel doen. Hij bleef voor hen bidden, totdat God in 1958 twee Amerikaanse zendelingen zond om onder die stammen te werken. Hun werk werd later overgenomen door de West-Indische Zending, nu World Team geheten.

In 1961 kwam de Nederlandse evangelist Karel Hoekendijk in Suriname aan en brak er een opwekking uit in het land. Vele honderden werden gered en wonderbaarlijk genezen. Jan hoorde over de samenkomsten in de stad, maar ging er zelf nooit naartoe, ondanks het feit dat Corrie de diensten eens had bezocht en goed sprak over wat zij had gezien. Hij wilde niets met Pinkstermensen te doen hebben. Hij vond hen maar vreemde vogels.

  Van tijd tot tijd echter,
  kwam hij met pinkster-
  gelovigen in contact en
  hij vond hen best aardig.
  Eigenlijk kon hij niets ver-
  keerds aan hen vinden.
  Een evangeliste, die eens
  door iemand anders werd
  meegenomen, bad voor
  zijn zoontje, dat ziek was
  en maar geen beterschap
  kon vinden. Gertjan werd
  onmiddellijk beter. Ook
  ontmoette Jan eens, toen
  hij langs de rivier wandel-
de, een dame die hem toeriep of hij haar herkende. Dat deed hij inderdaad! Het was Lize Ligeon, die hij had bezocht toen ze ziek op bed lag en al jaren niet had kunnen lopen. Hij had niets voor haar kunnen doen. Nu liep ze hem tegemoet! Ze vertelde hem, dat ze genezen werd, toen Karel Hoekendijk voor haar bad. Al deze getuigenissen zetten Jan tot nadenken. Hij vroeg zich af, waarom de samenkomsten in Paramaribo zo snel groeiden, terwijl hij zo weinig resultaat had op zijn werk onder de Indianen.Toen sprak God persoonlijk tot hem over de doop in de Heilige Geest. Jan toonde nederig berouw en werd vervuld met de Heilige Geest.

Karel Hoekendijk kon niet lang in Suriname blijven. Na vier maanden werd hij door de autoriteiten het land uitgezet, omdat hij “ziekten zou verspreiden, door handoplegging”. De jonge gemeente die was ontstaan, was daardoor zonder herder. Hoekendijk liet enkele Surinamers als leiders achter. Een van hen, Ilse van Kanten, die Jan Kool bij de Baptisten had leren kennen, was in 1965 een eigen gemeente begonnen.  Toen zij en haar man voor enkele maanden met buitenlands verlof gingen, iets wat in die tijd niet ongewoon was, vroegen zij Broeder Kool om tijdens hun afwezigheid, de leiding van de Gemeente van Jezus Christus op zich te willen nemen.

In deze gemeente leerde Jan een geweldige vreugde kennen. Het straalde van de mensen af, wanneer zij de Here dienden. Er waren samenkomsten van wel drie- tot vierhonderd mensen. Toch leefden zij niet echt geheiligde levens. Jan ontdekte, dat er gebrek was aan een goed fundament in het Woord van God. Hij gaf hun pastorale zorg en onderwees hen zoveel mogelijk.

Na de terugkeer van de Familie Van Kanten droeg hij het leiderschap weer aan hun over, maar hij was vrij om te blijven en met hen te werken.

Twee Guyanese broeders bezochten in 1967 de gemeente. Hun bediening was een ware zegen. Eén van hen, broeder Philip Mohabir, vertelde over een training centrum dat hij in Guyana had, waar jonge mensen voor de bediening werden getraind. Deze jonge mensen hadden al twintig buitenposten gesticht. De Heer sprak tot broeder Kool en zei dat hij in Suriname moest doen, wat broeder Mohabir in Guyana deed. Jan bracht toen een bezoek aan Guyana om te zien hoe het werk daar was gestruktureerd.

Kort na zijn terugkomst in Suriname, kreeg hij van Br. Mohabir bericht, dat een jongeman en zijn vrouw uit Oklahoma op weg waren naar Suriname. Hij vroeg hem, de Coopers te ontmoeten, omdat zij in Suriname precies wilden doen, wat zij broeder Mohabir in Guyana hadden zien doen. Zo gebeurde het, dat de Kools contact kregen met James en Linda Cooper.

Hoewel Jim Cooper en Jan Kool in veel van elkaar verschilden, hadden ze gemeen, dat ze beiden de Heer van harte liefhadden en Zijn werk in Suriname wilden doen. Ze besloten, dat ze best samen konden werken. Dus begonnen ze plannen te maken voor een zendingstraining centrum. James Cooper ging een jaar naar het binnenland, om zich te orienteren. Hij kon binnen korte tijd vloeiend Surinaams en ook nog Saramaccaans spreken.

Op 1 januari 1969 opende het trainingcentrum, gesticht door Jan Kool en James Cooper, de deuren voor zes studenten en de bezoekers aan de eerste Pinksterconferentie in Suriname. Het werk was begonnen. De eerste student, die zich aanmeldde, was een jongeman, Benny Macnack, thans bisschop van het Evangelie Centrum Suriname.

Omdat er niet alleen Nederlands-sprekende studenten waren, en men vaak ook in het binnenland ging evangeliseren, werden de lessen ook wel in het Surinaams gegeven.

Later voegden de jongere broer van zuster Cooper, Chester Oliver en zijn gezin, zich bij hen en ondersteunden hen in het onderwijs en het vele werk dat gedaan moest worden. Rev. Oliver en zijn vrouw Maureen zijn in Suriname gebleven en leiden thans het training centrum.

Jan Kool was ook mede-stichter van de Doulos drukkerij van het ECS. Daar liet hij de “Switi Gado Singi” bundels drukken; enkele liederen van Sankey en Alexander, die door de Baptisten voorganger Van Rier naar het Sranantongo waren vertaald, zodat ze in zijn Surinaamse diensten konden worden gebruikt, met daarbij nog meer, door de Bijbelschool studenten zelf vertaalde of geschreven liederen; in totaal wel tweehonderd. De bundels werden in die tijd in alle Surinaamse diensten dankbaar gebruikt.

Jan Kool trainde studenten en werkte in Suriname tot 1973, toen hij om gezondheidsredenen het land moest verlaten. Hoewel hij van huidkanker genezen was, kon hij niet goed meer tegen de tropische hitte. Hij kwam nog wel twee- of driemaal terug naar Suriname, maar het reizen deed hem geen goed.

Door Gods genade werd broeder Kool op 7 september j.l. 83 jaar. Hij woont nu met zijn lieve vrouw Corrie in Amerongen, in Nederland. Broeder Jan rijdt nog zelf en leerde op late leeftijd e-mailen en surfen op het internet. Van tijd tot tijd spreekt hij nog ergens een gemeente toe. Zijn zoon Gertjan en dochter Els, die in Suriname werden geboren, zijn beiden getrouwd. Jan en Corrie Kool hebben zes natuurlijke kleinkinderen in Nederland, en wie kan zeggen hoeveel geestelijke nakomelingen in Suriname... 

Wij feliciteren broeder Jan Kool met zijn verjaardag en bedanken hem en Zuster Corrie van harte, dat ze hun leven hebben ingezet, om velen onder ons volk het Woord van God te onderwijzen en te trainen voor het zendingswerk. De Here moge u rijkelijk belonen, hier op aarde, en nog meer wanneer u bij Hem bent in de eeuwigheid.

Het Evangelie Centrum Suriname, dat voortkwam uit het Bijbeltraining Centrum telt nu vijfenvijftig gemeenten, niet alleen in Suriname, maar ook elders in de wereld. Allemaal vruchten, omdat (behalve James Cooper) één jongeman, die de Heer liefhad, gehoor gaf aan de roepstem van God in zijn jonge hart.

Lieve Broeder Kool,
 
Ik heb u leren kennen tijdens zendingsdiensten te Futunakaba, Boven 
Suriname. Ik was toen misschien negen of tien jaar oud. U kent me niet, maar 
uw bediening heeft mijn leven veranderd. Sommigen van "uw studenten" 
zijn mijn voorgangers, geestelijke leiders en voorbeeldfiguren: Stanley and 
Celeste Dissels, Johnny en Haidie Slagtand en Bisschop Benny Macnack en 
zijn vrouw Joan MacNack. Ik ben dus een geestelijke kleindochter van uw 
bediening. Als kind heb ik altijd genoten van uw bijbelstudies tijdens 
de conferenties op Futuna. Ik wandel in het licht met Jezus was een 
heel bekend lied toen. Het prijzen van de Heer door middel van liederen is 
toen in mijn hart geboren. Ook het feit dat uw ons als Surinamers 
motiveerde om de Here te prijzen in onze eigen talen heeft mij gemotiveerd 
om in alle vrijmoedigheid God te prijzen in de Saramakaanse taal. Vele 
oudere christenen te Futuna spreken nog steeds over uw bediening. Daar 
ze geen toegang hebben tot internet, neem ik de vrijmoedigheid om namens 
de Samaaka christenen in het algemeen en de gemeente te Futuna in het 
bijzonder u van harte te feliciteren. Uw bediening heeft vrucht gedragen 
en het proces van geestelijke vermenigvuldiging is gaande. Gods rijkste 
zegen toegewenst.
 
Merina Jessamy-Eduards
Beausejour, Grenada, West Indies








Beste Jan,

Gaarne voeg ik mijn hartelijke felecitaties toe aan de vele geluk-
wensen met je 83e verjaardag. Het is absoluut God's genade om tot 
de leeftijd der sterken te mogen behoren. 

Ik wens je nog vele gezegende jaren toe in Zijn dienst
(Ps. 92:13-16), waarbij ik Corrie en alle familieleden in de zegen
betrek.

Hopelijk zien wij elkaar weer eens in een samenkomst. Tot dan en 
in Hem verbonden.

Harry

Harry Uyleman
Soest - Nederland

Wij wensen u van harte Gods zegen toe!
U bent voor ons een levend voorbeeld. Niet alleen in Suriname, maar ook 
hier in Nederland bent u ons tot grote steun geweest. De vele bemoedigin-
gen en bezoekjes hebben ertoe bijgedragen, dat we onze roeping hier 
gestalte konden geven, waar we het vooral in het begin zo moeilijk hadden.
Ook uw training op de bijbelschool, wat ons karakter betreft, 
is van onschatbare waarde . 

Dank u wel voor wat u in ons geïnvesteerd heeft. 
Dank u wel voor zoveel offers, die u heeft gebracht 
om ons in Suriname te dienen. Ze werpen alom hun vruchten af.

Gods rijkste zegen!

Stanley en Celeste Dissels
Rotterdam, Nederland

Broeder Kool,

Van harte gefeliciteerd met deze heuglijke dag. Op een dag als deze word je je 
nog meer bewust van Gods genade, Zijn liefde en bemoeienis in ons leven. 
83 jaar, waarvan het grootste deel in de dienst van uw Schepper. Vele jaren in ons 
mooi, maar warm land; in het binnenland, in de stad, als medestichter van Evangelie 
Centrum Suriname ook op Slootwijk, Commewijne. 
Gedurende die jaren hebt u ook in ons leven geïnvesteerd. 
U was degene, die mij bekend maakte met de zending, toen ik alleen nog maar de 
gemeente in de stad kende. Ik kan me nog levendig de speciale zendingsdiensten 
herinneren in de Gemeente van Jezus Christus. Het was door deze diensten, dat ik 
mij bewust werd van Gods roeping. 
De jaren daarna  in het Trainingscentrum, waarbij u ons leerde heel nuchter de 
geestelijke activiteiten te combineren met praktisch bezig zijn, voor ons was dat 
van 1969 tot 1972. We hebben geprobeerd het in ons leven als werkers ook 
toe te passen. 
Discipline hebt u ons ook bijgebracht, al betekende dat soms voor ons, dat we omdat 
we niet op de afgesproken tijd waren, onze gratis rit met u naar de stad misliepen. 
Wanneer we hoorden:”mi gwe yere” en we hoorden dat de oude jeep werd gestart,
wisten we dat we toch onze spaarzame kwartjes aan Arnold zouden moeten betalen.
Grappig, maar als Nederlander hebt u mij - Joan - de liefde voor Sranang-tongo 
bijgebracht. Eigenlijk hebt u mij die taal leren spreken, want als echte Sranangman 
kende ik die niet. Het heeft mij doen uitgroeien tot ”vertaalster”. 
We zouden zo door kunnen gaan en heel veel aanhalen, maar laten het hierbij.
Nogmaals wi e fersteri yu, wi e winsi tak’ Masra sa gi yu furu yari moro na ini 
bun gesontu. Jaren waarin u nog van grote betekenis mag zijn in Zijn wijngaard.
Een blessi dag met de uwen!
Zuster Kool ook aan u de felicitaties met uw man.

Benny en Joan Macnack
Paramaribo, Suriname 
 

Liefe Broeder Kool,